MASZT

Plac Litewski, Lublin
Plac Litewski to centralny plac w Lublinie – odbywają się tu ceremonie państwowe oraz inne okolicznościowe imprezy. Plac ma znaczenie historyczne, znajdują się tam aż cztery pomniki: Obelisk Unii Lubelskiej, płyta Nieznanego Żołnierza, pomnik upamiętniający 180-tą rocznicę Konstytucji 3 maja oraz pomnik konny marszałka Piłsudskiego. Każdy z nich to kawał polskiej historii – wydarzenia budzące respekt. Jednocześnie dzieje tego placu to fascynujący historyczny mętlik, uderzający nie tylko wielością wątków, ale także kierunków i nagłych zwrotów.

Postanowiłam zobrazować ten stan: Dotychczasowy maszt flagowy zamieniłam nowym – zaplątanym. „Maszt” to żart w oficjalnym miejscu, ale też diagnoza miejsca: O ile flaga symbolizuje ideę, maszt jest konstrukcją trzymającą – w nowym kształcie może odnosić się do kondycji państwa i wiejących tu stale „wiatrów historii”. Plac powstał w latach 20 XIX wieku w celu urządzania tam parad wojskowych, stąd jego dawna nazwa – Plac Musztry. Na części placu stanął wtedy Pomnik Unii Lubelskiej. Według tradycji, właśnie tutaj w 1569 r., obradowała szlachta polska i litewska przed zawarciem unii. W latach 1873-1876, w miejscu obecnej fontanny, władze carskie nakazały wznieść sobór prawosławny. Cerkiew została jednak rozebrana po odzyskaniu niepodległości, w 1925 r. Na placu Litewskim i wokół niego w roku 1918 rozegrały się kluczowe wydarzenia związane z przejmowaniem władzy od Austriaków i tworzeniem się Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. W pałacu poradziwiłłowskim przy placu Litewskim odbyło się pierwsze posiedzenie Rządu. Obecna nazwa placu pochodzi z czasów II Rzeczpospolitej. W 1939 roku podczas okupacji budynki wokół Placu stały się siedzibą władz Generalnego Gubernatorstwa a jego nazwę zmieniono na Adolf Hitler-Platz. Po II wojnie światowej powrócono do nazwy plac Litewski, jednak w latach 50 XX wieku plac nosił nazwę Józefa Stalina. W 1945 r. zbudowano Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej, przedstawiający żołnierza z rozwianą chorągwią, który został zdemontowany w latach 90. XX wieku. W 1974 wmurowano tu płytę Nieznanego Żołnierza, a w 1971 r. wzniesiono pomnik upamiętniający 180. rocznicę Konstytucji 3 maja. Ostatnio, w 2001 r. – nie bez politycznych kontrowersji – odsłonięto pomnik konny marszałka Piłsudskiego. Obecnie na placu znajdują się aż cztery pomniki. Odbywają się tu nie tylko obchody rocznicy Odzyskania Niepodległości i Święta Wojska Polskiego, ale toczy się tu też bieżące życie polityczne: Podczas ostatniej kampanii prezydenckiej zorganizowano tu jednocześnie dwa konkurencyjne wiece wyborcze.

MASZT, instalacja, Plac Litewski, Lublin, czerwiec – lipiec 2010